رنگ و فرم در هنرهای تزیینی سیستان و بلوچستان

استان سیستان و بلوچستان با وسعتی در حدود 187502 کیلومتر مربع (1/9 از مستاحت ایران) در جنرب شرقی ایران واقع شده است که از دو منطقه سیستان و بلوچستان تشکیل شده. تعداد بسیاری از این اقوام در کشورهای افغانستان و پاکستان پراکنده هستند زیرا در گذشته قسمت وسیعی از این مناطق جزء سیستان بوده که امروزه تقسیمان جدید جغرافیایی آنها را از یکدیگر جدا کرده است . برای بررسی تزیینات سیستان و بلوچستان لازم است ابتدا به ریشه یابی و خصوصیات تاریخی شان پرداخت و سپس به بررسی تزییناتی که امروزه کاربرد دارند. شهر سوخته یکی از مراکز مهم تولید سفال منقوش در تاریخ سیستان بحساب می آمده بطوریکه سفال بسیاری از دیگر مناطق دور و نزدیک خود را تامین میکرده نتایج کاووشهای باستانشناسان دلایل زیادی بر این امر داشته است . تزیینات بسیار متنوع این شهر باستانی با سبک و شیوه مختص خود امروز نظر بسیاری از کارشناسان و محققان دنیا را به خود جلب کرده است . روانی قلم، اقراق در فرم، تجرید و انتزاع از خصوصیات بارز این تزیینات می باشد که ارتباط زیادی با اعتقادات مردم آنزمان داشته است . تزیینات امروزه سیستان و بلوچستان به دلیل امکانات و صنایع دستی متنوع کاربرد و شکلهای بسیار متنوعی به خود گرفته است که بارزترین و ارزشمندترین آنها فرش سیستان بخصوص قالی آن و سوزندوزی یا بلوچی دوزی بلوچستان می باشد با دقت در نام و اصطلاحات محلی نقشهای این تزیینات بسیاری از رمزها و رازهایشان برای ما روشن میشود عوامل مختلفی باعث شکل گیری رنگ و فرم تزیینات این منطقه شده است که از مهمترین آنها عوامل طبیعی و فرهنگی و تاریخی بوده است . با دقت در رنگ ، فرم و نام این نقوش تاثیر بسیاری از این عوامل را به وضوح میتوان یافت . یکی دیگر از مقوله هایی که باید بیشتر به آن توجه داشت مقوله کاربرد رنگ و فرم تزیینات منطقه با توجه به جایگاه و خصوصیات صاحب اثر میباشد. در تزیینات سیستان و بلوچستان استفاده و کاربرد هر رنگ و فرم بدون در نظر گرفتن خصوصیات مکانی و شخصیتی صاحب آن انتخاب نمی شود. اما در خصوص کیفیات بصری تزیینات سیستان و بلوچستان به جرات میتوان گفت که هنرمندان این منطقه در تزیینات و آثار خود بسیاری از خصوصیات و کیفیات بصری را به نحو بسیار هنرمندانه رعایت کرده اند که خود نشانگر تجربه و کار مداوم و از همه مهمتر نشانگر تکامل این هنرها پس از صد سال می باشد. اما امروزه در بسیاری از صنایع و تزیینات منطقه کمتر از این نمونه آثار ارزشمند مشاهده میکنیم مهمترین عامل این معزل، کارکرد منفی فروشگاهها و شرکتهای صنایع دستی در این منطقه میباشد. بیشترین قدمی که میتوان در جهت احیاء مجدد هنرهای تزیینی و بومی این مرز و بوم برداشت در اختیار گذاشتن امکانات لازم جهت ادامه روال سنتی و تاریخی این تولیدات هنری ارزشمند میباشد. نه دخالت منفی کسانیکه هیچگونه آگاهی از خصوصیات تاریخی، طبیعی، فرهنگی و هنری منطقه ندارند.